İngilizcede direct object ve indirect object Kavramları

İngilizce dilbilgisinde, fiillerin yönlendirdiği veya etkilediği nesneleri tanımlamak için "direct object" (doğrudan nesne) ve "indirect object" (dolaylı nesne) terimleri kullanılır.

İngilizce bir cümlenin doğrudan ve dolaylı nesnesini, Türkçe çevirisine bakarak belirlemek için yükleme sorduğumuz sorulardan yararlanabiliriz. Yani, Türkçe çevirisinde doğrudan nesne olarak bulduğumuz unsur, İngilizce çevirisinde de direct object olacak, aynı şekilde dolaylı nesne olarak belirlediğimiz unsur da indirect object olarak karşımıza çıkacaktır. Ancak, her iki dilde de kendi içindeki ayrıntılara dikkat etmek önemlidir ve bazı istisnalar olabilir.

“Direct Object” Nedir?

"Direct object" (doğrudan nesne), fiilin doğrudan etkilediği kişi veya şeyi belirtir. Genellikle “what” (ne) ya da “whom” (kimi) soruları ile tespit edilir. Örneğin, “Sarah read the book.” (Sarah kitabı okudu.) cümlesini ele alalım.

Bu cümledeki nesne "book" (kitap) olarak tanımlanmıştır ve bu doğrudan nesnedir. Eğer fiil olan “read” (okudu) kelimesine bakar ve “what/whom is being read?” (ne/kim okunuyor?) sorusunu sorarsak, cevap “book” (kitap) olacaktır. Böylece, bu cümledeki fiilin (okumak) doğrudan etkilediği nesnenin “book” (kitap) olduğu anlaşılır.

Daha fazla ornekler;

The dog chases the ball.

Köpek topu kovalıyor.

The chef cooks the meal.

Şef yemeği pişiriyor.

The artist paints the portrait.

Sanatçı portreyi çiziyor.

The students solve the problem.

Öğrenciler problemi çözüyor.

“Indirect Object” Nedir?

"Indirect object" (dolaylı nesne), doğrudan nesnenin (direct object) etkilendiği ya da ona yönlendirildiği kişi veya şeyi belirtir. Genellikle “kime?” ya da “neye?” sorularıyla bulunabilir. Örnek olarak “Tom handed the keys to Sarah.” (Tom anahtarları Sarah’ya verdi.) cümlesini inceleyelim.

Öncelikle dolaylı nesnenin kim olduğunu belirlemek için doğrudan nesneyi bulalım. Cümledeki fiil “handed” (vermek) öğesidir ve yükleme sorulan “who/what is being handed?” (ne/kim verildi?) sorusunun cevabı “keys” (anahtarlar) olduğu görülmektedir. Doğrudan nesneyi (direct object) bulduğumuza göre, “To whom were the keys handed?” (Anahtarlar kime verildi?) sorusunu sorarız. Tom anahtarları Sarah’ya verdi, bu nedenle Sarah dolaylı nesnedir (indirect object).

Daha fazla örnekler;

She sent her friend a postcard.

Arkadaşına bir kartpostal gönderdi.

He told us an interesting story.

Bize ilginç bir hikaye anlattı.

The chef cooked his guests a delicious meal.

Şef, misafirlerine lezzetli bir yemek pişirdi.

They showed the visitors their new project.

Ziyaretçilere yeni projelerini gösterdiler.

She lent her sister her favorite dress.

Kız kardeşine en sevdiği elbisesini ödünç verdi.

Yukarıdaki cümlelerde “me,” “him” ve “you” gibi zamirler dolaylı nesne olarak kullanılmıştır. Ancak, bu “object pronouns” (nesne zamirleri) her zaman dolaylı nesne işlevi görmez. Bu zamirler, bağlam ve cümle yapısına bağlı olarak doğrudan nesne olarak da kullanılabilirler. Dolayısıyla, bu zamirlerin dolaylı nesne olup olmadığını anlamak için genellikle fiil ve bağlamın göz önünde bulundurulması gerekir. Örneklerle açıklamak gerekirse:

“**She handed** me the keys.” (Anahtarları bana verdi.) cümlesinde “me” dolaylı nesne (indirect object) olup “the keys” doğrudan nesne olarak kullanılmıştır (direct object). Öte yandan, “**She met** me at the café.” (Kafede beni gördü.) cümlesinde “me” doğrudan nesne (direct object) olarak görev yapmaktadır.

Bu nedenle, bir “object pronoun” (nesne zamiri) cümlede dolaylı nesne olarak kullanılacak diye kesin bir kural yoktur. Bağlam ve cümle yapısına göre doğrudan ya da dolaylı nesne olarak işlev görebilir.

Indirect object gerektiren yaygın fiiller